شما رفوضه می شدید یا رفوزه؟

نمی دانم شمایی که این مطلب را مطالعه می کنید در دوران کودکی تجدید شده اید یا خیر؛ اگر شده اید حداقل اینجا به درد می خورد. بحث درباره واژه ای است که به هنگام تجدید شدن، فرد تجدید شده را با آن مخاطب قرار می دادند. "رفوضه".

از بچگی عادت داشتم این کلمه را به تبعیت از معلمانی که در کارنامه هایمان می نوشتند، "رفوزه" به همان صورت بنویسم. بزرگتر که شدم پیش خودم فکر کردم رفوزه یعنی چه، اما هر چه فکر کردم کمتر به نتیجه رسیدم تا اینکه براساس حدس و گمان های خود و براساس دانسته هایم درباره تعامل زبانی میان سه زبان فارسی و عربی و انگلیسی، این حدس در ذهنم تقویت شد که رفوضه، رفوزه نیست بلکه رفوضه است.

اما دلیل: رفوضه از ریشه "رفض" گرفته شده است به معنی رد کرد، نپذیرفت، قبول نکرد. اما آیا این کلمه از عربی به فارسی وارد شده است؟ شاید بله شاید خیر. واژه رفوضه از عربی به انگلیسی رفته و در کلمه "Refuse" نمود یافته است و به عبارتی بهتر این کلمه انگلیسی همان کلمه عربی رفوضه است. پس از آن، این کلمه از انگلیسی به فارسی وارد شده است.

اما آیا امکان دارد که کلمه ای عربی وارد انگلیسی شده باشد؟ جواب : بله. نمونه های دیگر:cat. observation, cut , camel که به ترتیب همان قط، أبصر، قطع و جمل هستند که به ترتیب به معنای گربه، نگریستن و بصیرت، شتر و بریدن و قطع کردن هستند. این کلمات و بسیاری کلمات دیگر به زبان انگلیسی وارد شده اند که این امر، موضوعی بسیار طبیعی است.

برهمین اساس، کلمه رفوضه نیز از عربی به انگلیسی و سپس فارسی و یا شاید مستقیما به فارسی راه یافته است.

اما معلمان ما، ناآگاه از این نکته، آن را به صورت رفوزه می نوشتند و عالمانه برایمان ژست می گرفتند. ای کاش معلمانی که این کلمه را به اشتباه می نوشتند، می یافتم و نمره املایشان را آنقدر کم می دادم که رفوضه شوند.

از این منظر، می توان گفت بسیاری از ما در دوران بچگی رفوضه نشده ایم بلکه این معلمان ما بودند که هم رفوزه می شدند هم رفوضه.